Дар таърихи ҳар халқу миллат санъати рақс ҷойгоҳу мақоми хос дошта, нишонаи волои фарҳангу тамаддуни ҳамон миллатро инъикос мекунад. Рақс на танҳо ифодагари осудагии ҷомеаву рӯҳияи болида, балки зиндагии орому шоистаи мардум мебошад. Дар Тоҷикистон, то имрӯз зиёда аз 100 намуди рақсҳои миллӣ муайян шудаанд, ки мутаассифона на ҳамаи онҳо ҳифз шудаанд.
Ин навбат мо тасмим гирифтем ба хонандагони азизи сомонаи Oila.tj аз ҳаёту фаъолияти омӯзгори санъати рақс, ҳунарманди театр ва кино Саодат Шарипова қисса намоем.
"Ансамбли "Зебо" маро ба санъати рақс овард"
Саодат Шарипова зодаи шаҳри бостонии Истаравшан аст. Ӯ аз рӯйи ихтисос устоди санъати рақс буда, солҳост, ки дар ин ҷода фаъолият мебарад. Ба гуфти ҳамсуҳбати мо, рақсҳои мавзуну назаррабои дастаи ҳунарии ансамбли "Зебо" боис гаштааст, ки ба санъати рақс рӯй орад.
"Ҳар гоҳ, ки рақсҳои зебои ансамбли "Зебо"-ро медидам, орзу мекардам, ки мисли ҳамон раққосаҳои асил рақс кунам. Он вақтҳо роҳбарии ансамблро Зебо Аминзода ба зимма доштанд. Духтаракон бо истеъдоду маҳорати баланди рақсии худ миёни ҷомеа шуҳратёр буданд. Ман аз телевизион тамошо карда, пайваста зери навою оҳангҳои гуногун мерақсидам. Ҳамин тавр, ансамбли "Зебо" маро ба санъати рақс овард",- мегӯяд ҳунарманд.
Саодат Шарипова хатмкардаи Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода мебошад. Мавсуф баъди хатм дар ансамбли "Ганҷина"-и Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи Акашариф Ҷӯраев фаъолияташро оғоз мекунад. Дар ин даргоҳ Амон Мӯсоев ба онҳо санъати рақсро меомӯзонанд.
"Дар дастаи ҳунарии "Ганҷина", ки ҳамон солҳо роҳбарии онро ҳунарманди маъруф Зафар Нозим ба зимма доштанд, се сол фаъолият кардам. Азбаски он вақтҳо дар ҷумҳурӣ нобасомониҳо сар зад, натавонистам дар ансамбли мазкур фаъолиятамро идома диҳам. Дар "Ганҷина" беҳтарин ганҷинаи ҳунарҳои халқӣ ҷамъоварӣ шуда буданд. Ифтихор мекунам, ки дар чунин дастаи ҳунарии маъруф, якҷо бо ҳунармандони муваффақ фаъолият кардаам",- ба ёд овард қаҳрамони мо.
Рақс - ҷузъи асосии фарҳанги миллӣ
Саодат Шарипова дар ҳамаи чорабиниҳои фарҳангии сатҳи шаҳру вилоят ҳамчун раққоса, омӯзгори рақс, ҳунарманди театр ва фолклорсаро иштирок мекунад. Ҳамзамон, ба кӯдакон (муҳассилини кӯдакистон) дар ҳар чорабинӣ рақс меомӯзонад. Ӯ ният дорад мактаби ҳунарии худро таъсис дода, ба хоҳишмандон санъати рақси миллиро омӯзонад.
"Дар зеҳни аксари мардум раққоса ҳамон раққосаи тӯйгард аст, аммо ин тавр нест. Рақс - ин истеъдоди нодир ва санъати волою нотакрор аст. Он аз кас маҳорати баланд, чусту чолокӣ ва хуб эҳсос карда тавонистани оҳангу таронаро тақозо мекунад. Агар инсон мусиқиро бо тамоми будаш эҳсос карда тавонад, рақси мукаммал, мавзун ва зеборо метавонад ба саҳна гузорад. Албатта ҳар кас рақсида метавонад, вале барои рақси касбӣ, рақсӣ миллӣ тафаккур ва эҳсоси баланд лозим аст. Аз ин рӯ, мехоҳам мактаби санъати рақс таъсис диҳам ва ба хоҳишмандон ин ҳунари волоро омӯзонида, барои ҳифзу муаррифии рақси миллӣ саҳм гузорам",- иброз дошт устоди рақс.
Дар Тоҷикистон навъҳои гуногуни рақсҳои мардонаву занона мавҷуданд. Рақси "остин", "ангуштпона", "уфар", "кабк", "чойнак", "боғбон" ва ғайра. Ҳамчунин, вобаста ба маҳал рақсҳои бадахшонӣ, зарафшонӣ, кӯлобӣ, хуҷандӣ, ғармӣ, раштӣ ва дигар навъи рақсҳои маҳаллӣ мавҷуданд. Ин ҳама нишонаи фарҳанги бойи рақси миллии моро ифода мекунанд. Онҳо бо зарбҳо ва тарзи ҳаракат аз ҳамдигар фарқ дошта, ҳамагӣ дар қалбҳо ангеза мебахшанд ва ба рақс кардан таҳрик медиҳанд.
"Рақси миллӣ ҷузъи асосии фарҳанг маҳсуб меёбад. Он табъи касро болида намуда, хушҳолии ӯро бардавом мегардонад. Дар рақс танҳо ҳаракати мавзуни дасту пой не, балки абрӯ, чашм, лаб ва ҳатто нигоҳҳои инсон зери навои оҳанг бояд рақс кунад. Раққоса бо ҳаракатҳои мавзуну дилангезаш бояд маъниеро ба тамошобин расонида тавонад. Ана он гоҳ метавон раққосаро раққосаи муваффақ номид",- таъкид кард бонуи ҳунар.
Саодат Шарипова мегӯяд, ки рақс қаду қоматро зебо месозад. Аз ин лиҳоз, қариб 20 нафар бонувон аз ӯ хоҳиш кардаанд, ки ба онҳо санъати рақсро омӯзонад.
Раққоса, фолклорсаро ва ҳунарманди театру кино
Саодат Шарипова аз соли 1993 дар театри халқии Истаравшан ҳамчун ҳунарманд фаъолият мебарад. Ӯ дар намоишномаҳо аз асари "Эшони Илоанта"-и Абдусалом Деҳотӣ, "Дуздро қароқчӣ зад"-и Султони Сафар, "Хонаи ҷанг сӯзад"-и Иброҳим Усмонов, "20 дақиқа"-и Иван Вампилов, "Сафар"- и Раҳим Ҳайдар, "Агар ҷанг намебуд"-и Ато Ҳамдам, "Заҳрпечак", "Гумроҳ", "Раҳгум" аз Каримҷон Ғафуров ва ғайра ҳунарнамоӣ кардааст.
"Замоне, ки дар Театри халқии Ӯротеппа ба ҳайси ҳунарманд ба кор шуруъ кардам, ягон бону набуд. Дар ҳамаи намоишномаҳо нақши занро ман мебозидам. Ростӣ, дар аввал ҳарос доштам. Метарсидам, ки образи ба ман додаро хуб иҷро карда метавонам? Вале вақте кафкӯбиҳои бардавоми тамошобинонро дидам, аз он илҳом гирифта, барои боз ҳам сайқал додани маҳорати актёрӣ кӯшиш кардам",- мегӯяд ҳунарманд.
Саодат Шарипова мехоҳад дар шаҳри Истаравшан ансамбли рақсии худро таъсис диҳад. Барои рушди рақси миллӣ ва ҳимоя кардани он аз олудагиҳо ва мерос гузоштан ба наслҳои оянда саҳм гузорад. Ин бонуи пурҳунар алҳол роҳбарии Хонаи фарҳанги №3-и маҳаллаи Йӯлдошбек Баротбекови шаҳри Истаравшанро ба зимма дорад.
Абдуғаффор ШОДИЕВ
